SULMI MBI PASTBLLOKUN FASHIST NË BORSH

(Marrë nga libri i Naxhi Zhupës “Fterra në Luftën Nacionalçlirimtare “)

... Sulmi u caktua dhe filloi në ora 1.00 pas mesit të natës, dhe vazhdoi deri në ora 3.30 të datës 27 janar 1943, kohë në të cilën u dha urdhri për tërheqje. Fillimisht çeta iu afrua armikut deri në distancën e hedhjes së granatave të dorës dhe goditi me zjarrin e tyre, me mitraloz të lehtë të prodhimit grek të Shyqos dhe me gjithë armatimin tjetër të çetës njëherësh. Zjarri fillimisht u përqendrua mbi frëngjitë e qendrave të zjarrit, mbi çadrën e ko­mandës dhe mbi dritaret e ndërtesës ku flinin ushtarakët armiq. Këtu sipas të dhënave të dokumentuara të të dy anëve, luftimi shpuri në vrasjen e disa ushtarëve, në plagosjen e një oficeri dhe në kapjen e një robi.

Efekti i luftimit në post-bllokun e Borshit ishte i madh. Ai ishte më tepër politik sepse ngjalli frikë e pështjellim në radhët e armikut që shpuri deri në tërheqjen e nënrepartit nga Borshi, por dhe frymëzues për masat fshatare tashmë të ngritura në luftë.

E veçanta e këtij luftimi për çetën e Fterrës qëndron në atë që ai u parapri nga marrja e të dhënave të nevojshme të zbu­limit nga persona të aftë dhe përgjegjës të kësaj çete (I.Kofina dhe Sh. Sadikaj). Këtu ndryshe nga praktika e njohur, çeta nuk mori sektor sulmi ndihmës dhe as mësymje brenda formacionit të Çetës Partizane, por mori sektor të veçantë dhe u vu në goditjen kryesore e në drejtimin më të rëndësishëm të aksionit. Me këtë shpjegohen dhe dëmet më të mëdha nga ana e çetës, ku nga një i vrarë dhe një i plagosur që pati aksioni; që të dy këta ishin nga çeta Vullnetare e Fterrës (Fuat Mati 16 vjeç dhe Shyqyri Sadiku i plagosur).

Luftimi ne post-bllokun e Borshit edhe për vullnetarët e Fterrës ishte luftimi i parë i organizuar dhe i drejtuar dhe që kishte karakter mësymës. Kjo, tregon që lufta dhe në Fterrë kishte arritur në një shkallë më të lartë.

Suksesi në luftimin e parë mësymës ishte një inkurajim jo vetëm për fshatin Fterrë, por për të gjithë krahinën dhe më gjerë.

Në këtë luftim Fterra la dëshmorin e parë të saj, djaloshin 16 vjeçar Fuat Mati që ra duke luftuar drejtpërdrejtë mitralozit armik dhe që u tërhoq me mundim e vështirësi të madhe nga Veip Mero e Pasho Zhupa.

Po kështu u plagos duke luftuar me trimëri të rrallë me mitraloz në duar dhe Shyqyri Sadikaj (Qyqja).

Nga gjaku i derdhur në këtë luftim dhe sasia e vullnetarëve që morën pjesë (në këtë luftim) 18 veta vetëm në çetë tregon kontributin e padiskutueshëm të Fterrës në luftimin e post-bllokut të Borshit. Midis pjesëmarrësve përmendën emrat e Iljas Kofinës, Hiqmet Dushës, Shuquri Sadikaj, Fuat Mati, Veip Mero, Pasho Zhupa, Huso Zhupa, Habil Muço, Nurçe Gjoni, Azem Çeli, Veli Mehmeti, Shaban Mita, Muho Zhupa, Malo Malaj, Razip Gjoni, Zini Mero, Mustehak Çallo, Rufet Ruko, Resul Mita, Eqerem Ko­fina, Kamber Brinja etj. Për këtë luftim, rënien heroike të Fuat Matit dhe plagosjen e dy fteriotëve të tjerë, u thurën mjaft këngë lufte që përjetësojnë saktë ngjarjen. Njëra nga këto midis të tjerave thotë:

"E zeza natë e Janarit,

Ne post-bllok plasi zjarri,

Kush u hodh në sulm i pari,

Djali i vogël i Jasharit,

Fuati, petriti i malit,

Ju ndez gjaku rrënjëdalit”...